De Klokkenluider
Alhoewel het woord klokkenluider vandaag de dag een andere associatie oproept nl. van iemand die misstanden in de maatschappij aan de kaak stelt, is de oorspronkelijke betekenis niet ver weg. Beide zijn boodschappers.
Een klokkenluider had vroeger dan ook een belangrijke en verantwoordelijke functie.
Het waren vaak schoolmeesters, die nevenfuncties hadden als klokluiders, voorzangers in de kerk en doodgravers. Dat ze daarnaast ook nog de kinderen moesten opvoeden en onderwijzen tot alle christelijke en maatschappelijke deugden, schoot er dan ook vaak bij in.Meester Weersinga uit Ureterp maakte het wel erg bont. Het klokluiden besteedde hij uit aan zijn echtgenote en daar ging het wel eens mis. “Mastersjuffer” lustte graag een borrel, waardoor de klokken wel eens op onmogelijke tijden werden geluid.
Eelke Allershof
De laatste schoolmeester die in Ureterp ook klokkenluider was, was één van mijn illustere voorgangers, nl. Eelke Allershof. Naar hem is de Master Allershofskoalle genoemd, dat later de Twirre is geworden. Allershof was hier schoolhoofd van 1862 tot 1894. In tegenstelling tot vele van zijn voorgangers was hij wel een voortreffelijk onderwijzer en vond dat ook zijn belangrijkste taak in het dorp. Daarnaast gaf hij cursussen aan boeren over landbouwonderwijs en agrarische vernieuwingen. De naslagwerken die hij daarover geschreven heeft hebben jarenlang tot de standaardwerken van het landbouwonderwijs behoord.
Het klokkenluiden nam hij heel serieus. Op het kerkhof had hij een greppel gegraven van noord naar zuid. Aan het eind stond een paal. Als de schaduw van de paal precies in het midden van de greppel viel, dan was het exact 12 uur.
In 1873 evenwel kreeg hij bonje. De klokken waren uit de stoel gehaald en Allershof stelde voor om één klok te verkopen en er een uurwerk in de toren voor aan te schaffen. De kerkvoogden voelden hier wel voor, maar er was zoveel weerstand dat de klokken ’s nachts met hooivorken en knuppels bewaakt werd met als devies: ‘Geen der klokken zal verdwijnen”. De kerkvoogden hebben toen maar van het plan afgezien.
Latere klokkenluiders
Andere bekende klokkenluiders van vroeger waren de broers Tsjalling en Jut. Van hen zijn nog oude anekdotes bekend. Een van de latere klokkenluiders was Roel Nijboer, bij de ouderen onder ons nog wel bekend en niet alleen als koster/klokkenluider, maar vooral ook als acteur. Het drie keer daags tijdluiden met de kleine klok gaat tegenwoordig mechanisch, daar komt geen klokkenluider meer aan te pas.
Maar bij bijzondere gelegenheden zoals de 4 mei herdenking en bij begrafenissen en speciale gelegenheden worden de klokken nog handmatig met het luidtouw bediend door de huidige klokkenluider Jan Wind. De kunst is volgens hem om te zorgen dat beide klokken in een vast ritme blijven slaan en niet uit de maat gaan lopen en gaan ‘bongelen’ Jan Wind heeft het ‘vak’ weer van zijn vader geleerd en kan met veel liefde en passie vertellen over het klokluiden.
Maar de bekendste klokkenluider is natuurlijk Quasimodo, de gebochelde klokkenluider uit de filmklassieker ‘De Klokkenluider van de Notre Dame”.
