Betekenis van het klokluiden.
Het luiden van klokken dateert al uit de Middeleeuwen en daarvoor. Het is voortgekomen uit een heidense cultus om met (veel) lawaai boze geesten of de duivel op de vlucht te jagen. Later, na de kerstening, werd het ingebed in de katholieke en later ook de protestantse liturgie. Maar niet helemaal, want het aloude gebruik om bij een begrafenis onder klokgelui drie keer met de lijkkist het kerkhof rond te lopen om de demonen te verjagen is hier en daar nog in zwang. Ook het Sint-Thomas luiden in de laatste week van het jaar, zoals bijv. in Katlijk past in die oeroude voorchristelijke traditie.
In de christelijke eredienst is het klokluiden bedoeld om de gelovigen op te roepen om naar de kerk te gaan voor het bijwonen van de eredienst, maar ook bij christelijke hoogtijdagen werden of worden de klokken geluid en bij begrafenissen.
Daarnaast hadden de klokken een belangrijke maatschappelijke functie. In de tijd dat er nog geen horloges, radio’s, tv, laat staan internet en smartphones waren, was de kerkklok het enige, wat we nu zouden noemen massa-communicatiemiddel.
’s Morgens vroeg werd men met klokgelui opgeroepen om ter arbeid te gaan. Met noen, om twaalf uur, voor het middaggebed en middagmaal. En tegen de avond het vesper, de oproep tot het avondgebed en avondeten.
Aan die traditie, voortgekomen uit het angelusluiden in de katholieke kerk worden we in Ureterp ook nu nog drie keer per dag herinnerd. Het kleppen van de klok, d.w.z. de klepel slaat maar tegen een kant van de klok, riep toen op tot gebed. Vergelijk het met de adhan (oproep tot gebed) vanaf de minaret bij de moskee.
Daarnaast werden de klokken geluid bij geboorte en dood van dorpsgenoten en belangrijke personen. Het ‘beluiden’ van de doden gebeurt soms nog wel.
Bij vreugde of leed, maar ook bij onheil of brand beierden de klokken hun boodschappen over stad, dorp en land. Zo nu en dan gebeurt dat nog. Zoals bij de herdenking van de MH17 ramp en ook bij de uitbraak van de Corona crisis hebben de Ureterper klokken op een aantal dinsdagavonden geluid.
Geoefende luisteraars konden dan aan de toon en het ritme van het klokgelui horen welk soort boodschap werd verkondigd. Maar dat vereiste in de eerste plaats vakkundige klokkenluiders.
Voor zover ik weet is Ureterp het enige dorp in wijde omtrek waar het tijdluiden nog consequent wordt volgehouden. Ik heb het idee dat het bij de Ureterpers niet lijdt tot hinderlijke geluidsoverlast, maar eerder de signaalfunctie heeft van: “ Och heden is het is al twaalf uur?’”
Natuurlijk is het niet te vergelijken met een carillon dat om het kwartier of half uur zijn heldere klanken uitstrooit over een oude binnenstad, maar het geeft Ureterp wel zijn eigen couleur- locale’.
